Sağlık Bakanlığı'nın trans bireylerin kullandığı hormon ilaçlarına getirdiği 21 yaş sınırı kararı tartışmalara yol açtı. Ruh sağlığı uzmanı Prof. Dr. Şahika Yüksel, kararın sağlık hizmetlerine erişim ve ruhsal destek süreçlerine etkilerini değerlendirdi. Karar, 18 Haziran Translarla Eşitlik Günü ve Trans Onur Haftası'nın hemen ardından gelmesiyle dikkat çekti.

Hormonlara Yaş Sınırı: Gerekçe ve Tepkiler

Sağlık Bakanlığı, "cinsiyet hormonu ilaçlarının suistimali" gerekçesiyle testosteron içeren ilaçlar, gonadotropin salıverici (GnRH) analogları ve tek başına 2 mg ve üzeri östrojen içeren ilaçların 21 yaş altındaki kullanımlarını kısıtladı. Ancak, Türk Tabipleri Birliği (TTB),kararın bilimsel ilkelere, tıbbi etik kurallara ve bireylerin sağlığa erişim hakkına aykırı olduğunu belirterek tepki gösterdi. Medeni Kanun’un cinsiyet uyum süreçlerini düzenleyen maddesinde ameliyat için 18 yaş sınırı bulunmasına rağmen bu kararın alınması kafa karışıklığı yarattı.

Cinsiyet Hoşnutsuzluğu ve Ruh Sağlığı

Cinsiyet hoşnutsuzluğu, kişinin doğumda atanan cinsiyetine dair rahatsızlık hissetmesi olarak tanımlanır. Bu durum, bireylerin kendilerini ait hissettikleri kimlikleriyle var olma mücadelesi vermesine neden olur. Prof. Dr. Yüksel, cinsiyet kimliği ve bedensel cinsiyeti örtüşmeyen bireylerin yaşadığı çatışmanın, toplumsal baskılarla daha da derinleştiğini vurguluyor. Ergenlik döneminde hormonal değişikliklerle birlikte bu zorlukların arttığına dikkat çekiyor.

Cinsiyetinden hoşnut olmayan bireylerin iyi olma hâli Doğumdan atandıkları cinsiyetin bedensel özelliklerini sergilemek, cinsiyetinden hoşnut olmayan bireylerin iyi olma hâlini ve ruhsal durumunu derinden etkiler. Toplumsal baskılar, birçok ülkede son yıllarda yapısal şiddet olarak yaşanmaktadır. Toplumsal baskı, olumsuz tutum cinsiyetinden hoşnut olmayan birey tarafından da içselleştirilerek olumsuz benlik imajı gelişmesine, kimi zaman ciddi ruhsal bozuklukların belirmesine neden olabilir.

• Ailede, okulda, işte ve sokakta damgalanma
• Dışlanma ve ayrımcılığa maruz kalma
• Eğitimden ve sosyal ilişkilerden uzaklaşıp eve kapanma

Hormon Tedavisi Süreci ve Ruh Sağlığı Uzmanının Rolü

Cinsiyet uyum sürecinde hormon tedavisi, bireylerin kendilerini daha iyi hissetmeleri ve kimliklerini ifade etmeleri açısından kritik bir öneme sahip. Ruh sağlığı uzmanları, bu süreçte bireylere destek olmak, onları yönlendirmek ve uzun vadeli bir geçiş planı oluşturmakla sorumludur. Prof. Dr. Yüksel, kimsenin kimsenin kimliğini değiştiremeyeceğini, ancak kimliğini saklamasına neden olabileceğini vurgulayarak, bu durumun bireylerin ruh sağlığını olumsuz etkilediğini belirtiyor.

Hormon tedavisi süreci aşağıdaki adımları içerir:

• Bireyin genel tanımlayıcı özellikleri ve trans birey olarak değerlendirilme gerekçeleri belirlenir.
• Cinsiyet geçiş ihtiyacı ve psikososyal uyum durumu değerlendirilir.
• Bedensel sağlık durumu tespit edilir ve olası riskler açısından tarama yapılır.
• Hormon kullanımı hakkında bilgilendirme yapılır ve olası değişikliklere hazırlanılır.

Ruh sağlığı uzmanları, bu süreçte ailelere de destek sağlayarak iletişimi artırmayı ve çatışmaları azaltmayı hedefler.

Sonuç: Yaş Sınırı Kararının Etkileri

Sağlık Bakanlığı'nın hormon ilaçlarına getirdiği 21 yaş sınırı kararı, trans bireylerin sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştırarak ruhsal sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Uzmanlar, kararın bilimsel ve etik açıdan tartışmalı olduğunu belirtirken, trans bireylerin desteklenmesi ve ayrımcılığa maruz kalmaması gerektiğinin altını çiziyor. Bu kararın, özellikle ergenlik dönemindeki trans bireylerin yaşadığı zorlukları daha da artırabileceği endişesi taşınıyor.