Ekonomist Mahfi Eğilmez, son yazısında yapay zekaya yönelttiği sorularla dikkatleri üzerine çekti. "Bir Ülke Niçin Çöker ve Çökmüş Bir Ülke Nasıl Kurtarılır?" başlıklı yazısında, yapay zekanın verdiği yanıtları değerlendiren Eğilmez, Türkiye ekonomisi için önemli çıkarımlarda bulundu. Yapay zeka analizleri, ekonomik ve siyasi faktörlerin bir ülkenin çöküşünde ne denli etkili olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.

Ülke Çöküşünün Temel Nedenleri: Yapay Zeka Ne Diyor?

Yapay zekanın "Bir ülke neden çöker?" sorusuna verdiği yanıtlar, aslında uzun zamandır bilinen ancak görmezden gelinen gerçekleri tekrar hatırlattı. İşte o yanıtlar:

• Kötü ekonomik yönetim: Yanlış para politikaları, plansız yatırımlar ve kaynak israfı.
• Aşırı borçlanma: Kontrolsüz dış borçlanma ve borçların sürdürülebilir olmaması.
• Yüksek enflasyon: Alım gücünün düşmesi, gelir dağılımının bozulması ve ekonomik istikrarsızlık.
• Bütçe açıkları: Gelir ve gider dengesizliği, kamu harcamalarının kontrolsüz artması.
• Yolsuzluk: Kamu kaynaklarının kötüye kullanılması, yatırım ortamının bozulması ve güven kaybı.
• Siyasi istikrarsızlık: Hükümet değişiklikleri, siyasi çekişmeler ve belirsizlik ortamı.
• Yargı bağımsızlığının zayıflaması: Hukukun üstünlüğünün zedelenmesi, adalete olan güvenin azalması.
• Temel kurumların işlevsizleşmesi: Denetim mekanizmalarının çalışmaması, liyakatsizlik ve keyfilik.
• Uzun süren savaşlar: Ekonomik kaynakların tükenmesi, insan kayıpları ve toplumsal travmalar.

Kurtuluş Reçetesi: Yapısal Reformlar Şart mı?

Yapay zeka, "Çökmüş bir ülke nasıl kurtulur?" sorusuna ise kapsamlı bir yapısal reform paketi önerdi. Bu reformlar, sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve kurumsal alanları da kapsıyor. Yapay zekanın önerdiği çözüm önerileri:

• Makroekonomik istikrarın sağlanması: Enflasyonun düşürülmesi, bütçe açığının kontrol altına alınması ve para politikasının disipline edilmesi.
• Borçların yeniden yapılandırılması: Sürdürülebilir bir borç yönetimi stratejisi oluşturulması ve borçların yeniden yapılandırılması.
• Para ve maliye politikalarının disiplin altına alınması: Merkez Bankası'nın bağımsızlığının korunması, mali disiplinin sağlanması ve kamu harcamalarının etkin yönetimi.
• Hukuk devleti ilkesinin tesisi: Yargı bağımsızlığının sağlanması, hukukun üstünlüğünün korunması ve adil yargılamanın sağlanması.
• Bağımsız kurumların güçlendirilmesi: Denetim mekanizmalarının etkinleştirilmesi, şeffaflığın artırılması ve liyakate dayalı atamaların yapılması.
• Yolsuzlukla etkin mücadele: Yolsuzluğun önlenmesi, yolsuzluk yapanların cezalandırılması ve kamu kaynaklarının korunması.
• Eğitim ve sağlık sistemlerinin iyileştirilmesi: Eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması ve kaliteli sağlık hizmeti sunulması.

Yapay zeka ayrıca, reform sürecinin başarılı olabilmesi için uluslararası destek ve toplumsal katılımın önemine de vurgu yaptı. IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşlarla iş birliği yapılması, şeffaflığın artırılması ve demokratik katılımın teşvik edilmesi gerektiği belirtildi.

Mahfi Eğilmez'in yapay zeka ile yaptığı bu ilginç deney, aslında uzun zamandır dile getirilen sorunlara ve çözüm önerilerine farklı bir bakış açısı getiriyor. Eğilmez'in şu sözleri durumu özetliyor:

Yıllarca yapısal reformların önemini anlattık, kimse anlamadı diye üzülüyorduk. Şimdi ChatGPT’nin anlamış olmasıyla az da olsa teselli buluyoruz.

Türkiye ekonomisinin geleceği için yapısal reformların ne kadar önemli olduğu, yapay zeka analizleriyle bir kez daha ortaya konulmuş oldu. Umarız, bu analizler yetkililer tarafından dikkate alınır ve gerekli adımlar atılır.