Uluslararası Af Örgütü'nün (UAÖ) yayınladığı "Dünyada İnsan Haklarının Durumu Nisan 2025" raporu, Türkiye'nin insan hakları karnesini ağır bir şekilde eleştiriyor. Nikaragua, Pakistan gibi ülkelerle aynı kategoride değerlendirilen Türkiye'de, ifade özgürlüğünden yargı bağımsızlığına, kadına yönelik şiddetten mülteci haklarına kadar pek çok alanda ciddi sorunlar yaşandığı vurgulanıyor. Raporun öne çıkan başlıkları, ülkedeki insan hakları durumunun vahametini gözler önüne seriyor.
Türkiye'de Hangi Haklar İhlal Ediliyor?
Raporda, Türkiye'deki insan hakları ihlallerine dair çarpıcı tespitler yer alıyor. İşte raporda dikkat çekilen bazı önemli noktalar:
- Yargı Bağımsızlığı: Yürütmenin yargıya müdahalesi artarak devam ediyor. Anayasa Mahkemesi kararları göz ardı ediliyor ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları uygulanmıyor.
- İfade Özgürlüğü: İnsan hakları savunucuları, gazeteciler, muhalif siyasetçiler ve diğerleri, sosyal medya paylaşımları da dahil olmak üzere ifade özgürlüğü haklarını kullandıkları için terör veya aşırıcılık gibi suçlamalarla karşı karşıya kalıyor.
- Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü: Barışçıl toplanma ve örgütlenme özgürlüğü hukuka aykırı bir şekilde kısıtlanıyor. Protestolara genel yasaklar getiriliyor.
- Kadına Yönelik Şiddet: Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet yaygın olarak devam ediyor. Kadın cinayetleri ve şüpheli kadın ölümleri kaygı verici boyutlarda.
- Mülteci Hakları: Türkiye, yüksek sayıda mülteciye ev sahipliği yapmaya devam ediyor. Ancak bazı mülteciler ve göçmenler, hukuka aykırı olarak geri gönderilme riski altında bulunuyor.
- Cezasızlık: Devlet yetkilileri tarafından insan hakları ihlallerine maruz bırakılan kişiler, cezasızlık kültürüyle karşı karşıya kalmaya devam ediyor.
Adil Yargılanma Hakkı Askıda Mı?
Raporda, Türkiye'de adil yargılanma hakkının ciddi şekilde ihlal edildiği vurgulanıyor. Yetkililerin, bağlayıcı mahkeme kararlarını göz ardı etmeyi sürdürdüğü belirtiliyor. Özellikle, tutuklu insan hakları savunucusu Osman Kavala ve eski HDP eş başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın durumlarına dikkat çekiliyor. Ayrıca, avukat Can Atalay'ın, Anayasa Mahkemesi'nin tahliye kararlarına rağmen cezaevinde tutulmaya devam etmesi de eleştiriliyor.
Rapora göre, Mart ayında kabul edilen "8. Yargı Paketi" olarak bilinen yeni yasal düzenlemeler, Türk Ceza Kanunu'nun 220/6 Maddesi ("terör örgütü adına suç işlemek") hakkındaki Anayasa Mahkemesi kararını tam olarak uygulamakta başarısız oldu. Bu durum, yetkililerin keyfi uygulamalarının engellenmesini öngören suçta ve cezada kanunilik ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle eleştiriliyor.
Türkiye İnsan Hakları Açısından Nereye Gidiyor?
Uluslararası Af Örgütü'nün raporu, Türkiye'deki insan hakları durumunun endişe verici bir tablo çizdiğini gösteriyor. Yargı bağımsızlığının zayıflaması, ifade özgürlüğünün kısıtlanması, kadına yönelik şiddetin artması ve mülteci haklarının ihlal edilmesi gibi sorunlar, ülkenin insan hakları karnesini olumsuz etkiliyor. Rapor, Türkiye'nin insan hakları konusunda daha fazla çaba göstermesi ve uluslararası standartlara uygun adımlar atması gerektiğinin altını çiziyor. Aksi takdirde, ülkenin insan hakları sicili daha da kötüleşebilir ve uluslararası alandaki itibarı zarar görebilir.
