İlgili Makaleler
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin 95 milyar dolarlık döviz rezervi olurken, bazı ekonomistlerden itirazların geldiğini belirtti. Peki diğer ülke merkez bankalarının brüt rezervleri ne kadar? Ve güçlü bir ekonominin rezervlerinin yüksek olduğunu mu söylüyorsunuz?
Euronews'in Uluslararası Para Fonu'nda (IMF) yer alan raporuna göre, Aralık 2020 verilerine göre Türkiye'nin toplam resmi brüt rezervi 93 milyar dolar. Şubat 2020'de Türkiye'nin 107,7 milyar dolarlık brüt rezervi vardı. Yani yaklaşık bir yılda yüzde 13,6'lık bir kayıp yaşandı.
Ancak Covid-19 salgını ile birçok ülkede aynı kayıplara şahit oluyoruz.
Merkez Bankası'na göre, uluslararası rezerv kavramı "para otoritelerinin kullanımına açıktır ve para karşılığı altını ve yabancı varlıkları kontrol edebilir". Bu tanımın benzer bir tanımı IMF'nin "uluslararası rezerv rehberi" nde görülebilir. Ülkenin sahip olduğu varlıklar, borç ve yükümlülüklerini karşılayabileceğinin bir garantisi olarak kabul edilmektedir.
Ancak diğer ülkelerdeki brüt rezerv tutarları ne kadar?
Brüt rezerv, bir ülkenin depoladığı toplam varlıkları gösterirken, kısa vadede çıkması beklenen para miktarı hesaba katılmaz.
Net rezerv, kısa vadeli borç ve borçlar düşüldükten sonra kalan toplam döviz ve altın tutarı olarak tanımlanmaktadır. Ancak, net rezervlerin belirlenmesinde hangi yükümlülüklerin dikkate alınacağına veya alınmayacağına ilişkin genel kabul görmüş bir tanım bulunmadığından Merkez Bankası, "rezerv yeterliliği" göstergesinin brüt rezervler cinsinden tanımlandığını açıklamaktadır.
Yalçın Karatepe gibi bazı iktisatçılar bu açıklamayı eleştiriyor. "Göreve geldiğimizde Merkez Bankası 27,5 milyar dolar döviz rezervine sahipti. Şimdi 95 milyar dolar döviz rezervimiz var. Tüm döviz işlemleri piyasa kuralları çerçevesinde ve yasalara uygun." Dedi.
Ekonomist Yalçın Karatepe, söz konusu tutarın brüt rezerv olduğunu belirterek, "Net rezervler ne kadar? Baktığımızda şu an eksi 45 milyar dolar civarında" dedi. Karatepe, brüt rezervlerde swap ve bankacılık işlemlerinden karşılıklı para bulunduğunu belirtti. Ekonomist Mustafa Sönmez'e göre Merkez Bankası'nın döviz rezervleri 45 milyar dolar civarında. Öte yandan uluslararası rezerv, bir ülkenin mali gücünün tek göstergesi olarak görülmemektedir. Grafikten de görüleceği üzere bazı ülkelerin yüksek rezervleri genel olarak güçlü bir ekonomiye işaret ederken, rezervlerin zayıf olması ülkenin zayıf bir ekonomiye sahip olduğu anlamına gelmiyor.
Çin, Japonya, İsviçre, Rusya ve Suudi Arabistan gibi ülkeler rezervlerini yüksek tutma politikası izleyerek bunu uluslararası hale getirmektedirler. Almanya, Fransa, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri gibi bu para birimlerinden birini kullanan ülkelerin olduğu görülmektedir. uluslararası döviz rezervleri dolar, euro, yen ve sterlin olarak hesaplandığından rezervlerini yüksek tutmaya çalışmayın.
